आदिवासींच्या कल्याणाच्या योजनांची परिणामकारक अंमलबजावणी करण्यासाठी सन १९७२ मध्ये स्वतंत्रपणे आदिवासी विकास विभागाची स्थापना करण्यात आली होती. त्यानंतर १९७६ साली संचालक आदिवासी विकास संचालनालय नाशिक सुरु करण्यात आले. दि. २२ एप्रिल १९८३ रोजी स्वतंत्र आदिवासी विकास विभागाची स्थापना करण्यात आली आणि १९८४ पासून आदिवासी विकास विभाग स्वतंत्रपणे कार्यरत आहे. आदिवासी विकास विभागाच्या बळकटीकरणाकरिता सन १९९२ मध्ये आदिवासी विकास संचालनालय हे आदिवासी विकास आयुक्तालयात विलीन करण्यात आले.

आयुक्तालय आदिवासी विकास महाराष्ट्र राज्य नाशिक अंतर्गत ठाणे, नाशिक, अमरावती व नागपूर येथे चार अपर आयुक्त असून त्यांचे अधीनस्थ २९ एकात्मिक आदिवासी विकास प्रकल्प कार्यालये असून त्यापैकी एकात्मिक आदिवासी विकास प्रकल्प कार्यालय घोडेगाव ता. आंबेगाव जि. पुणे यांचे मार्फत पुणे सातारा सांगली व कोल्हापूर या जिल्ह्यातील आदिवासीं करीता मागासवर्गीय कल्याणाच्या राज्य व केंद्र शासनाच्या योजनांची अंमलबजावणी केली जाते.